Özgül Fobi Nedir?

Özgül fobi rahatsızlığına sahip olanların çoğu, korkulan durum ve nesnelerden uzak durur. Koşullar elverdiği sürece de nesnelerden uzak durmayı tercih ederler.

Özgül Fobi Çeşitleri

• Hayvan fobileri: Kuş, kedi, köpek ve böcek gibi hayvanlardan uzak dururlar.
• Yükseklik fobisi: En yaygın görülen ikinci tür fobidir. Yükseklik korkusu olanlarda uçak korkusu da bulunur. Ancak bu iki korkunun aynı olduğu söylenemez. Yükseklik korkusu olanların %20 sinde uçak korkusuna rastlanmamıştır.
• Kan ve yaralanma fobisi: Kan görmekten korkarlar.
• Gök gürültüsü ve fırtına fobisi: Bu kişiler, sürekli hava durumunu izler. Havanın kapalı, fırtınalı, yağışlı olma ihtimali günlerde eve kapanır. Gök gürültüsü duyduklarında masa ve yatak altına saklanırlar.
• Uçak fobisi: Uçağa bindiklerinde, uçağın düşeceğine dair şiddetli korkuları vardır. Uçağın her hareketini ve sarsıntısını büyük bir korkuyla izler. Duydukları her sesten bir arıza olduğu izlenimini çıkarır.
• Yalnızlık fobisi: Evde tek başına kalma korkusudur. Gece ve akşam yalnız kalamaz. Ayrılık anksiyetesiyle ilişkisi olduğu  öne sürülür. Çocukluklarında ayrılık anksiyetesi yaşamış erişkinlerde agorafobi ve panik bozukluğu geliştirme şansı yüksektir. Türkiye’de yapılan toplum taramasında, ayrılık korkusunun agorafobi ile ilişkisinin diğer korkulardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir.
• Klostrofobi: Kapalı\basık yerlerden korkudur. Asansör, basık tavanlı odalar, koridorlar, metrolar, alt geçitler, yer altı çarşıları da sayılabilir. Hastaların temel korkuları, anılan yerde sıkışıp kalmak, çıkamamak, nefes alamamak ve boğulmaktır.
• Araba kullanma fobisi: Araba kullanmak bir çok kişi için keyif vericidir. Kişi de fobi varsa, dehşet verici bir deneyime dönüşebilir. Sürekli olarak kaza yapmaktan korkar. Başka birine çarpacağını ya da başkasının ona çarpacağını düşünür. Bu fobi yüzünden arabası olup ta binmeyen bir çok kişi vardır.
• Uzay\alan fobisi: Dengelerini kaybetmekten, düşmekten korkarlar. Etrafta tutunacak bir şey yoksa düz bir alanda yürümekten aşırı korktukları fark edilir.
• Yutma fobisi: Bu hastaların tek korkusu, bir şey yutarken boğulmaktır. Yemek ve içmekten kaçınmanın ciddi sorunları olabilir.

Özgül Fobilerin Nedenleri

Özgül fobilerin oluşmasında kişilerin yaşadığı olumsuz olayların rolü olduğu düşünülse de bu düşünce yanıltıcıdır. Korkuların genetik olarak belirlenir. Bazı nesne ve durumlara karşı korku geliştirilme durumunun daha doğmadan belirlenmiş olduğunu gösteren güçlü bulgular vardır.

Örneğin; bir çocuktaki hayvan korkusu, hayvanlara hiç karşılaşmadan veya zararlı olduğunu görmeden de başlayabilir. Bunun sebebi anne yada babanın özgül fobiye sahip olmasıdır. Mantıklı ve mantıksız korku sırasında yaşananlar, bedende ve zihinde aynı kalırlar.

Özgül Fobilerin Tedavisi

Özgül fobileri tedavi etmek mümkün ve başarı oranı yüksektir. Tedavi de ilaçların rolü çok azdır. Bunaltı bozukluklarında yaygın biçimde kullanılan davranışçı tedaviler özgül fobiler için ilk seçenektir. “Alıştırma” adı verilen bu yöntem  en yaygın kullanılan tekniktir.

Bireysel ve gruplarda uygulanabilir. Kişinin korktuğu durumun ayrıntılı bir analizi yapılır. Korkulan durumla gitgide daha çok karşılaşması sağlanır. Başlangıçta, sıkıntı ve korku verici olan bu işlem, hasta korkulan ortamda kalabilirse, alışma ve korkunun azalmasıyla sonuçlanır. Tedaviye istekli ve uyumlu olunursa iyileşme %100’e yakındır.

Alıştırma tedavisi için korkulan nesne ile birebir karşılaşılması sağlanır. Ancak her zaman korkulan nesne bulunamayabiliyor. Tedavi için de şart değildir. Sanal gerçeklik uygulamaları korkulan nesne ile karşılaştırıp korkusuyla yüzleşir.

Strese karşı aşılama uzun yıllardır bilinen ve başarılı olan bir tedavi biçimidir.